Indika – Review

Το Indika του ρωσικού στούντιο, Odd Meter, καταπιάνεται με θρησκευτικά και φιλοσοφικά θέματα, μέσα από το πρίσμα του σουρεαλισμού, δημιουργώντας μια μοναδική και στοχαστική εμπειρία.

Το Indika είναι ένα παιχνίδι περιπέτειας τρίτου προσώπου με έμφαση στην αφήγηση και διαδραματίζεται στη Ρωσία του 19ου αιώνα. Οι παίκτες ακολουθούν την πορεία της Indika, μιας νεαρής μοναχής η οποία διατηρεί… διαλεκτική σχέση με τον Σατανά και έρχεται αντιμέτωπη με τις υπόλοιπες μοναχές του τάγματος. Μέσα από την σχέση με τον Σατανά οι αμφιβολίες για την πίστη, την κοσμοθεωρία του μοναχισμού, αλλά και την ψυχική της υγεία τίθενται εν αμφιβόλω.

«Διαφθείρω, είναι βέβαιο, γιατί κάνω τους άλλους να φαντάζονται. Αλλά ο Θεός είναι χειρότερος […] επειδή δημιούργησε το φθαρτό σώμα, το οποίο από αισθητική άποψη είναι πολύ κατώτερο. Τα όνειρα, τουλάχιστον, δεν σαπίζουν. Έτσι;»
-Φερνάντο Πεσσόα, «Η ώρα του Διαβόλου»

Learning to walk away

Το θέμα, όπως γίνεται άμεσα αντιληπτό, άπτεται του αποκαλούμενου religion horror, ένα subgenre του horror είδους, το οποίο στην πλειονότητα των περιπτώσεων ασκεί δριμεία κριτική στην οργανωμένη θρησκεία και κατ’ επέκταση αναδεικνύει υπαρξιακά ζητήματα. Όπως αναφέρει σχετικά και ο Gonzalo Frasca (game designer στο Cartoon Network, M.Sc. στο Georgia Institute of Technology): “all simulations are constrained, limited approaches to (real or fictional) systems”, (“Simulation versus Narrative: Introduction to Ludology, Video/Game/Theory. Edited by Mark J.P. Wolf and Bernard Perron. Routledge, 2003”).

Photo: VG24.gr – 11 bit studios

Βέβαια, κατά την ερμηνεία αυτής της κριτικής, ελλοχεύει και εδώ, όπως σε όλα τα πολιτισμικά στοιχεία, το culture feedback και το localization, η προσαρμογή, δηλαδή, του περιεχομένου και της γλώσσας του παιχνιδιού από τη χώρα προέλευσης στη χώρα κυκλοφορίας. Όπως και να ‘χει, και για να μην μακρηγορούμε, τα περισσότερα reviews για το παιχνίδι το αναλύουν επιφανειακά και κατά το δοκούν βασιζόμενοι σε αποσπασματικές γνώσεις, παρερμηνεύοντας συμβολισμούς και διαλόγους, προκαλώντας προκαταλήψεις, ασάφειες και ασυνέπειες ως προς το πραγματικά προβαλλόμενα πολιτισμικά στοιχεία που παρουσιάζονται.

Το παιχνίδι ξεκινά σε ένα έρημο μοναστήρι στη Ρωσία, όπου η Indika και ενώ έχει ενταχθεί στην καθημερινή ρουτίνα του τάγματος αναλαμβάνει να παραδώσει ένα γράμμα έξω από τη μονή. Η αφήγηση ασχολείται με θέματα όπως η ελεύθερη βούληση, η φύση του κακού, η αμφιβολία της κοσμικής, αλλά και της θρησκευτικής κανονικότητας. Το πνευματικό ταξίδι της Indika δεν περιορίζεται στα νοερά πλαίσια μιας ασκητικής ή νηπτικής θεολογίας, αλλά επιτυγχάνεται και βιώνεται κυρίως με τα ζοφερά και αποσυντεθειμένα τοπία, όπως τα εγκαταλελειμμένα εργοστάσια, οι παγωμένες ερημιές και τα άδεια σπίτια στα χωριά των μουζίκων.

Τα religion horror παιχνίδια, όπως το Indika, παρουσιάζονται συνήθως σε τρεις κατηγορίες: στην πρώτη κατηγορία συναντούμε τα παιχνίδια, στα οποία χειριζόμαστε θεούς, στη δεύτερη κατηγορία χειριζόμαστε θνητούς ή δαίμονες οι οποίοι σκοτώνουν θεούς (deicide) και στην κατηγορία που μας αφορά, την κριτική της θρησκείας μέσα από τις ανησυχίες των χαρακτήρων. Δεν ισχυρίζομαι επ’ ουδενί ότι και στα τρία ανωτέρω είδη δεν ασκείται η δέουσα κριτική, είναι όμως άλλου τύπου μια κριτική του μονοθεϊσμού από το ιαπωνικό Silent Hill και άλλης κλίμακας από ένα δυτικής προέλευσης παιχνίδι, που ουσιαστικά αναθεωρεί πρότυπα και κουλτούρες, με τα οποία έχουμε γαλουχηθεί, και γιατί όχι, αλλοτριωθεί.

Photo: VG24.gr – 11 bit studios

Η πορεία της Indika λαμβάνει μια καθοριστική στροφή, όταν συναντά τον Ilya, έναν δραπέτη και πληγωμένο κατάδικο, ο οποίος με τη σειρά του επικοινωνεί κατά κάποιον τρόπο με τον Θεό και διακατέχεται από τα δικά του υπαρξιακά διλήμματα. Μαζί, αναζητούν ένα μυστικιστικό αντικείμενο, το Kudets, το οποίο θεωρείται ότι θεραπεύει σωματικά και πνευματικά προβλήματα. Αυτή η συνεργασία και η χημεία μεταξύ τους λειτουργεί ως καταλύτης για την ανάπτυξη των χαρακτήρων, οδηγώντας σε φιλοσοφικούς διαλόγους και εσωτερική ανασκόπηση που προωθούν την αφήγηση.

God mode

Το Indika συνδυάζει περιβαλλοντικούς γρίφους, κυρίως με την προσπάθεια πρόσβασης σε κάποια πλατφόρμα, με πολλούς από αυτούς να είναι time-based. Έτσι, θα απαιτηθεί ο χειρισμός μηχανημάτων, ώστε να μεταφερθούν σε κάποιο επίπεδο ή να πλοηγηθούν σε διαστρεβλωμένες, παραληρηματικές, εφιαλτικές εκδοχές του περιβάλλοντος, για τα οποία υπεύθυνος είναι ο Σατανάς. Προκειμένου να εντοπίσουν την οδό που οδηγεί στην έξοδο, η Indika χρησιμοποιεί την προσευχή, αφού ο Σατανάς δημιουργεί χωροχρονικά σημεία στρέβλωσης, τα οποία αποκαθίστανται με την προσευχή, ως game mechanic. Ο μηχανισμός αυτός επαναφέρει τον κόσμο στην πρότερή του κατάσταση, κάνοντας πιο εμφανή τη συμβολική μάχη μεταξύ καλού και κακού.

Photo: VG24.gr – 11 bit studios

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η εναλλαγή των κινηματογραφικών σκηνών με σύντομα 2D playable sessions, μέσα από τα οποία παρουσιάζεται η ζωή της Indika πριν την μοναστηριακή ζωή της, με τη χρήση μιας κλασικής 8-bit pixel art αισθητικής. Πραγματικά, εύστοχη επιλογή, με την οποία επιτυγχάνεται μια πιο δραματική αφηγηματική τεχνική μέσω της παλαιότερης απλοϊκής, αλλά εντυπωσιακής τεχνοτροπίας, καταλήγοντας στο παρόν της Indika με σύγχρονα cinematics, αλλά εικαστικά μέσα που προσδίδουν θλίψη, μελαγχολία, αφωνία. Η μετάβαση μεταξύ 2D και 3D, παρελθόντος και παρόντος ίσως αποτελεί ένα σχίσμα για την ηρωίδα. Κατά τη διάρκεια της περιπέτειας θα εντοπίσετε διάφορα επιπλέον relics, τα οποία σας προσφέρουν κάποιους βαθμούς σε μια προκαθορισμένη κλίμακα, χωρίς ωστόσο να έχω αντιληφθεί τον ρόλο τους, πράγμα που καθιστά το όλο εγχείρημα μάλλον αδιάφορο. Τέλος, υπάρχουν και κάποια sequences, στα οποία η Indika θα καταδιώκεται από διάφορες οντότητες και μέσω trial and error θα πρέπει να αποδράσει.

Staging of fear

Οπτικά, το Indika είναι πανέμορφα καταθλιπτικό. Τα περιβάλλοντα είναι έτσι δομημένα, αλλά παράλληλα αποσυντεθειμένα, με μια σουρεαλιστική αισθητική που αναδεικνύει την υπαρξιακή αγωνία της ηρωίδας. Στην πραγματικότητα, η Indika ζει ανάμεσα σε δύο κόσμους, στο μεταίχμιο, στη ζώνη του λυκόφωτος, με τη βεβαιότητα της αίσθησης να πορεύεται με τη διάνοια και την αντίληψη και να κορυφώνεται με τη αυτοσυνειδησία και την προσδοκία της συμφιλίωσης με τον εαυτό. Τα έντονα χρώματα απουσιάζουν, ο κόσμος είναι λειψός και οι δύο χαρακτήρες περιπλανώνται στον εξωτερικό και τον εσωτερικό κόσμο τους με την ίδια άνεση. Ο σχεδιασμός των μοντέλων είναι λεπτομερής, αποκαλύπτοντας την ψυχοσύνθεσή τους. Στο περιβάλλον, θα συναντήσουμε πολλά θρησκευτικά στοιχεία μέσα από γραπτά κείμενα που κάνουν μνεία σε ασκητές της ορθοδοξίας ή της ρωσικής εκκλησιαστικής παράδοσης, αγιογραφίες, αντικείμενα λειτουργικής και άλλα. Τα cinematics είναι πραγματικά εξαιρετικά με τα facial expressions, αλλά και τη γλώσσα του σώματος να μαρτυρούν περισσότερα και από τους διαλόγους. Στα τεχνικά σημεία, οφείλω να αναφέρω ότι αν και επίσημα δεν υποστηρίζεται ακόμα από το Steam Deck, δεν αντιμετώπισα κανένα απολύτως πρόβλημα.

Photo: VG24.gr – 11 bit studios

Η ηχητική επένδυση είναι και το πιο αξιόλογο στοιχείο του παιχνιδιού, με περιβαλλοντικούς ήχους και εξαιρετικά μουσικά θέματα, ambient υπόκρουση και διαλόγους που μαρτυρούν τις αγωνιώδεις προσπάθειες των πρωταγωνιστών για κάθαρση. Ιδιαίτερα, οι φωνές και ο δραματικός τόνος των ηθοποιών προσθέτουν βάθος στους χαρακτήρες, καθώς αποτυπώνουν τη συναισθηματική τους κατάσταση, φανερώνοντας παράλληλα μια νοητική κινητικότητα που θα κορυφωθεί στο τέλος της ιστορίας. Οπωσδήποτε ξεχωρίζει ο αφηγητής Σατανάς, ο οποίος ειρωνεύεται, προβοκάρει, αστειεύεται κυνικά, τόσο με την Indika όσο -και αυτό αποτελεί την επιτυχία του εγχειρήματος- με εμάς, διαρρηγνύοντας τον τέταρτο τοίχο της οθόνης μας.

Photo: VG24.gr – 11 bit studios

Simulacra and Simulation

Το Indika εμβαθύνει από την αρχή σε πολύπλοκα ή πιο εύστοχα σε θέματα ταμπού, την ελεύθερη βούληση, τον κοινωνικό αυτοματισμό, την αγελαία κουλτούρα της ανθρωπότητας, τη θρησκευτική ματαιοδοξία, την αμαρτία, την ηθική, τον έρωτα, με συμβολισμούς, αλληγορίες και ποιητική αδεία, που σπάνια απαντώνται σε παιχνίδια του είδους, τουλάχιστον με τέτοιον τρόπο. Σε αυτό, επίσης, συμβάλουν, όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, η διαλεκτική με τον Σατανά, αλλά και με τον συνοδοιπόρο της, Ilya, οι γωνίες λήψης και τα παραμορφωμένα είδωλα, μια μη ευκλείδεια αρχιτεκτονική σε όλο το εύρος του παιχνιδιού και άλλα πολλά. Τέλος, με το embedded narrative, αλλά και τα ελάχιστα και ενδιαφέροντα micro-narratives, η αφήγηση αποζημιώνει σε σχέση με το γραμμικό gameplay και την συνολικά μικρή διάρκεια.

Σε διάφορα reviews που κυκλοφορούν στον ειδικό Τύπο, οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες: Λάνθιμος, Lynch, Monty Python, Dali και άλλοι παρελαύνουν, ώστε οι συντάκτες να περιγράψουν όσο πιο εύστοχα γίνεται αυτό που συμβαίνει στον κόσμο του παιχνιδιού. Προσωπικά, το πρώτο πράγμα που ήρθε στο μυαλό μου είναι η “Ώρα του Διαβόλου” του σπουδαίου συγγραφέα και ποιητή, Φερνάντο Πεσσόα (1888-1935).

Photo: VG24.gr – 11 bit studios

Indika we trust

Συμπερασματικά, το Indika είναι ένα τολμηρό και διανοητικά προκλητικό παιχνίδι, που οπωσδήποτε σκανδαλίζει (sic) τους παίκτες ώστε να αναρωτηθούν, να αμφισβητήσουν και γιατί όχι, να αποδομήσουν την καθεστηκυία τάξη, την κατ’ έθος πίστη, την στανική ηθική και την ανθρώπινη κατάσταση. Ο τρόμος δεν προκαλείται απαραίτητα ή αποκλειστικά από την ατμόσφαιρα και τα εξωγενή χαρακτηριστικά· τουναντίον, είναι το πλέον ιδανικό συναίσθημα, ώστε να παρουσιάζει διαμεσικά ένα οικείο περιβάλλον διαστρεβλωμένο τόσο, ώστε να μην αντιλαμβανόμαστε αρχικά ότι ζούμε ήδη μέσα σε αυτό.

Το Indika ανήκει στην κατηγορία ενός religious modern horror game μέσα από την αντίληψη Ρώσων developers, οι οποίοι καταδίκασαν δημόσια την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και σε συνδυασμό με τις αναμενόμενες αντιδράσεις της ρωσικής εκκλησίας κυριολεκτικά δραπέτευσαν στο Καζακστάν. Όπως αναφέρει και ο Noel Carroll, “Because the consumer of horror fiction and the protagonist share the same culture and the same knowledge about what might be horrifying, it is easy to understand the way the latter assesses a situation”, (“The Philosophy of Horror or Paradoxes of the Heart”, New York: Routledge). Η αυτοεπιβεβαίωση του εφιάλτη.

Λεπτομέρειες

Διαθέσιμο‌ ‌σε:‌ PS5, Xbox Series X|S, PC
Δοκιμάστηκε‌ ‌σε:‌ PC / Steam Deck
Εταιρεία‌ ‌Ανάπτυξης:‌ Odd Meter
Εκδότρια‌ ‌Εταιρεία:‌ 11 bit studios
Είδος:‌ Adventure
Ηλικίες:‌ 16+‌
Ημ/νία‌ ‌Κυκλοφορίας:‌ 2 Μαΐου 2024
Official website:‌ link

Το παιχνίδι μάς παραχωρήθηκε από την εκδότρια εταιρεία για τις ανάγκες του review.