Καιρό είχαμε να μιλήσουμε για λογοκρισία στα video games. Τώρα, το θέμα επανήλθε, με το Martha is Dead.
Ας θυμηθούμε κάποιες παλιότερες εποχές, πριν μιλήσουμε για την περίπτωση του Martha is Dead. Κάποτε, είχαμε παιχνίδια όπως το Mortal Kombat, που οδήγησαν στην ανάγκη για ηλικιακές κατηγορίες και προειδοποιήσεις στα video games. Όταν έπαιζες pong, φαντάζομαι, δεν ήταν εύκολο να σκεφτείς ότι το μέσο θα προχωρήσει τόσο ώστε να μπορεί ένα έργο να αφορά ΜΟΝΟ ενήλικους χρήστες, αυστηρά.
Όπως και να ‘χει, αναπόφευκτα, φτάσαμε εκεί: κάποιος είχε την ιδέα και την υλοποίησε με τρόπο που έφερε αντιδράσεις, όταν πλέον είχε εξελιχθεί αρκετά το μέσο και μπορούσε να απεικονίσει σκληρές εικόνες. Θυμόμαστε τη φασαρία που προκάλεσε το Carmageddon, που σε έβαζε να πατάς με το αμάξι σου ανθρώπους. Θυμόμαστε πολλές περιπτώσεις, ακόμα και πιο σύγχρονες, στις οποίες αφαιρέθηκε -κυρίως σε τοπικό επίπεδο- μέρος του περιεχόμενου, ή άλλαξε, για να ικανοποιήσει ξεχωριστά τους κανονισμούς κάποιας χώρας. Θυμόμαστε το Thrill Kill, το Grand Theft Auto ΙΙΙ, το Manhunt.
Για λογοκρισία έχουμε μιλήσει αρκετές φορές, και πρόσφατα δηλαδή, αλλά συνήθως αφορά σε κάποιο άλλο κομμάτι ενός τίτλου και όχι στη βία. Για παράδειγμα, υπήρξε η περίπτωση του Devotion, ενός horror game που περιελάμβανε αναφορές στον πρόεδρο της Κίνας. Μια αλυσιδωτή αντίδραση οδήγησε στην εξαφάνιση του τίτλου ολοκληρωτικά, από κάθε ψηφιακή μεριά του Ίντερνετ, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να το αγοράσουμε. Για το θέμα τοποθετήθηκαν σχετικά ακόμα και πολιτικά πρόσωπα.
Martha is Dead / Εικόνα: LKA – Wired Productions
Ωστόσο, τώρα έχουμε άλλου είδους απαγόρευση. Το Martha is Dead, σύμφωνα με ανακοινώσεις από την εταιρεία ανάπτυξής του, θα κυκλοφορήσει στο PlayStation με κάποιες σκηνές να έχουν αφαιρεθεί. Και, με αυτήν την ανακοίνωση, θυμόμαστε και πάλι το debate για τη βία στα βιντεοπαιχνίδια. Θυμόμαστε, για παράδειγμα, το Manhunt, ένα παιχνίδι με συγκεκριμένους μηχανισμούς που υπήρχαν αποκλειστικά για να κάνουν τις σκηνές πιο βίαιες. Διορθώστε με αν κάνω λάθος, παρακαλώ, αλλά εγώ θυμάμαι το εξής: στο Manhunt, στο 2 μάλλον, όταν έκανες stealth kill, είχες τη δυνατότητα να αυξήσεις χειροκίνητα και κατά βούληση το πόσο βίαιο θα είναι αυτό το stealth kill. Χωρίς κάποιο όφελος σε όρους gameplay. Απλώς είχες τη δυνατότητα να δώσεις ένα input και να πάρεις πίσω ανελέητο gore.
Δεν γνωρίζω αν στο Martha is Dead έχουμε παρόμοιου τύπου περίπτωση. Δεν γνωρίζουμε καν τον ακριβή λόγο που οδήγησε στην ανάγκη για αλλαγές στο περιεχόμενο της έκδοσης του PlayStation. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις, καθώς μία συγκεκριμένη σκηνή κυριαρχεί στις σχετικές συζητήσεις αυτές τις ημέρες.
Θα κάνω αυτό που πρέπει να γίνεται συνήθως σε αυτήν την περίπτωση, αρχικά.
Προειδοποίηση περιεχομένου: περιγραφή πολύ βίαιης σκηνής.
Η εισαγωγή προειδοποιήσεων πρέπει να θεωρείται δεδομένη πια. Αφήστε το αν συμφωνείτε ή όχι με την ιδέα αυτή -βοηθάει, με πολλούς τρόπους.
Η σκηνή, λοιπόν, που κυριαρχεί στις συζητήσεις, δείχνει τα εξής: σε πρώτο πρόσωπο και in-game, καλούμαστε να κόψουμε το δέρμα γύρω από το πρόσωπο της νεκρής αδερφής της πρωταγωνίστριας, με ένα κοφτερό αντικείμενο το οποίο ελέγχουμε εμείς με το χειριστήριο. Κόβουμε τη μία πλευρά, κόβουμε την άλλη, κόβουμε και το πάνω μέρος, και μετά πρέπει να αφαιρέσουμε το δέρμα από το πρόσωπο και να το φορέσουμε ως μάσκα. Σύμφωνα με previews του τίτλου από διεθνή Μέσα, πρόκειται για σκηνή που λαμβάνει χώρα σε όνειρο. Η σκηνή κυκλοφορεί σε streams και μπορείτε να τη δείτε εδώ, μαζί με την αντίδραση του ατόμου που παίζει.
(Λήξη προειδοποίησης)
Βλέπουμε πως η εταιρεία ανάπτυξης δείχνει σαφώς ενοχλημένη από την εξέλιξη αυτή, από την αλλαγή του περιεχομένου του παιχνιδιού της -και μάλιστα τόσο κοντά στην κυκλοφορία. Φυσικά, δεν θα μπορούσε να κάνει μποϊκοτάζ ή κάτι παρόμοιο. Άρα, ένα μέτρο που μπορεί να πάρει ένας δημιουργός είναι η προειδοποίηση των χρηστών για το τι ακριβώς αναμένεται να δουν, ώστε να ενοχληθεί όσο το δυνατόν λιγότερος κόσμος από την απεικόνιση.
Η εταιρεία, βέβαια, αναφέρει ότι το παιχνίδι της περιλαμβάνει προειδοποιήσεις περιεχομένου, και μάλιστα λέει ότι περιλαμβάνονται τέτοιες «ξεκάθαρα και επαναλαμβανόμενα» ακόμα και εν μέσω gameplay, άρα, μάλλον, πριν από τις πολύ ακραίες σκηνές.
Martha is Dead / Εικόνα: LKA – Wired Productions
Για να πάμε παραπέρα, θα μπορούσε να υπάρχει η επιλογή της πλήρους απενεργοποίησης του περιεχομένου αυτού. Τώρα, θα πουν κάποιοι ότι έτσι αλλάζει το όραμα του δημιουργού. Η αλήθεια όμως είναι πως, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ΑΝ τελικά αυτό περνούσε από τους ελέγχους της Sony, θα ήταν ο μόνος τρόπος ίσως για να ΜΗΝ αλλάξει το όραμα του δημιουργού. Ως έχει, το παιχνίδι θα έρθει σε PlayStation αλλαγμένο, με «κάποια σημεία να μην είναι πια playable», λέει η εταιρεία.
Αν μπορούσε να γίνει ένας τέτοιος συμβιβασμός από την αρχή, με την επιλογή της απενεργοποίησης κάποιων, έστω, σκηνών, όλοι θα ήταν πιο χαρούμενοι. Σίγουρα η εταιρεία, που θα μπορούσε να δώσει το παιχνίδι στην πλήρη μορφή του σε περισσότερους παίκτες, αλλά και οι ίδιοι παίκτες. Οι παίκτες που θα ήθελαν να δουν το gore, τις βίαιες σκηνές, όπως φτιάχτηκαν στην αρχική τους μορφή (εγώ σίγουρα θα ήθελα, άρα θα πάω σε Xbox ή PC, όπου δεν υπήρξαν αλλαγές), αλλά και όσοι θα ήθελαν να παίξουν το παιχνίδι αλλά δεν θα άντεχαν την υπερβολική βία.
Το Martha is Dead είναι ένα παιχνίδι τρόμου, που διαδραματίζεται περίπου στην περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Χειριζόμαστε τη δίδυμη αδερφή της Martha, την οποία βρίσκουμε νεκρή στην αρχή του παιχνιδιού για να διερευνήσουμε τις συνθήκες του θανάτου της στη συνέχεια. Οι δημιουργοί έχουν αναφέρει ότι θέλουν να παρουσιάσουν μία σκοτεινή εποχή της ανθρωπότητας και τονίζουν ότι έχουν κάνει ξεκάθαρη τη φύση του τίτλου, το ότι απευθύνεται μόνο σε ενήλικο κοινό δηλαδή.
Εξάλλου, το Martha is Dead έχει το “M” rating, που σημαίνει ότι απευθύνεται σε παίκτες άνω των 17 ετών, εξαιτίας έντονης βίας, αίματος και gore, μεταξύ άλλων. Υπάρχει και άλλη μία κατηγορία rating, το “Adults Only”, που στοχεύει σε κοινό αυστηρά άνω των 18 ετών, αλλά αυτή είναι απαγορευμένη εντελώς στις περισσότερες πλατφόρμες, άρα δεν αποτελεί καν επιλογή. Αυτή όμως είναι άλλη κουβέντα, καθώς στην Ευρώπη έχουμε το PEGI, και ένα PEGI 18 (αυτό έχει το Martha is Dead) δεν είναι το ίδιο με ένα “AO” rating, καθώς το δεύτερο αντιμετωπίζεται ως πιο «βαρύ». Έτσι, πολλές φορές, οι δημιουργοί αναγκάζονται να κόψουν περιεχόμενο για να πάνε το παιχνίδι τους από το “AO” rating στο “M”, για να μην αντιμετωπίσουν προβλήματα με την κυκλοφορία του. Ένα τέτοιο πρόσφατο παράδειγμα είναι το Agony.
Martha is Dead / Εικόνα: LKA / Wired Productions
Ωστόσο, το Martha is Dead δεν ανήκει σε αυτήν την κατηγορία. Ο τίτλος έχει ήδη το “Mature” rating και θα κυκλοφορήσει στην κανονική του μορφή σε PC και Xbox. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι, εφόσον ο τίτλος ανήκει σε αυτήν την κατηγορία και εφόσον κυκλοφορεί χωρίς αλλαγές αλλού, θα μπορούσε να κυκλοφορήσει και στο PlayStation στην πλήρη μορφή του. Κάποιος άλλος, επίσης, θα μπορούσε να μιλήσει για τη βία που έχουμε δει σε άλλα παιχνίδια, και που έχει καταφέρει να μας καταρρακώσει ψυχικά (γκουχ, γκουχ, The Last of Us Part II). Τελικά, η απεικόνιση βίας στα video games είναι δύσκολο θέμα, μάλλον εξαιτίας της φύσης τους, που είναι”playable” και έτσι πολλές φορές αντί απλώς να βλέπουμε τη βία, λαμβάνουμε μέρος σε αυτή.
Ξανά, να τονίσω ότι δεν ξέρουμε για την ώρα τι ευθύνεται για τις αλλαγές που κάνει η εταιρεία. Όλα τα παραπάνω είναι εικασίες φυσικά, αλλά οι θεωρίες για το Martha is Dead και τη λογοκρισία του αποτέλουν σίγουρα έναυσμα για την επαναφορά αυτής της κουβέντας.
Η συγκεκριμένη σκηνή του τίτλου, αν και είναι πράγματι έντονη, δεν απέχει και πολύ απ’ ό,τι έχουμε δει σε άλλα παιχνίδια. Δεν είναι κάτι που «ξεφεύγει» τελείως, για να είναι απόλυτα κατανοητή η κίνηση της Sony, αν όντως αυτή η σκηνή -ή παρόμοιες- οδήγησαν στην απόφαση. Όπως και να ‘χει, ο τίτλος θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου σε όλες τις πλατφόρμες για τις οποίες έχει προγραμματιστεί (Xbox One, PlayStation 4, Xbox Series X|S, PlayStation 5, PC) δεν θα καθυστερήσει δηλαδή -θα καθυστερήσει μόνο η retail του PlayStation. Λογικό, αφού η ανακοίνωση για τις αλλαγές ήρθε 10 μέρες περίπου πριν από την κυκλοφορία του τίτλου…
Είναι, λοιπόν, η αφαίρεση του προσώπου της νεκρής αδερφής μας το όριο; Θα έλεγα πως έχει σημασία το context, σίγουρα. Η απεικόνιση της βίας παίρνει πολλές μορφές και κάποιες φορές μπορεί να προσφέρει στο έργο, άρα αν αφαιρεθεί εντελώς θα προκύψει κάποιο ζήτημα. Εξάλλου, υπάρχουν κάποια εργαλεία πια. Προειδοποιήσεις περιεχομένου και επιλογές απενεργοποίησης, ή κυκλοφορία ξεχωριστών εκδόσεων με διαφορετικό περιεχόμενο, ίσως θα μπορούσαν να δώσουν κάποια λύση. Όσο για το αν είναι σωστή τελικά η απόφαση του PlayStation, θα περιμένω να δω τι ακριβώς θα αλλάξει πρώτα, για να εκφράσω την άποψή μου. Για το debate: με επιφύλαξη, και με δεδομένο ότι πράγματι ευθύνονται σκηνές σαν την προαναφερθείσα, θα πω ότι δεν είναι σωστή η κατεύθυνση του PlayStation και θα επανέλθω μετά την κυκλοφορία του τίτλου. Εσείς, τι λέτε για όλα αυτά;
